🐦⛅🐦⛅🐦⛅🐦⛅🐦
〰〰〰〰〰〰〰〰〰
*☑२० मार्च जागतिक चिमणी दिन*
〰〰〰〰〰〰〰〰〰
🔲🔲🔲
_आज 20 मार्च "जागतिक चिमणी दिन‘ साजरा होत असताना "परत फिरा रे...‘ अशी चिमण्यांना आर्त आळवणी करण्याची वेळ माणसांवर आली आहे... अर्निबंध शहरीकरणामुळे आणि बांधकामांमुळे शहरातून चिमण्या हद्दपार होत असताना अनेक पर्यावरणप्रेमी मंडळी चिमण्या वाचवण्याचा म्हणजे एकूणच पक्षी आणि पर्यावरण वाचवण्याचा प्रयत्न अथकपणे करत आहेत._
🔲🔲🔲
चिमणीसारखा छोटा पक्षी आपल्याला लहानपणापासून अनेक ठिकाणी भेटतो. चिमणी कवितांमध्ये आहे, धडय़ांमध्ये आहे, पंचतंत्राच्या गोष्टींमध्ये आहे. लहानमुलांना सुरुवातीला चिऊ-काऊच्याच गोष्टी सांगितल्या जातात.
🔲🔲🔲
चिमण्या पुस्तकात उरतील... चिमण्या कवितेत उरतील..."ट्विटर‘ पिढीला चिवचिवाट कदाचित "युट्यूब‘वरच पाहावा लागेल...ज्या विलक्षण वेगाने चिमण्या नाहीशा होत आहेत; त्या गतीने हा भयावह भविष्यकाळ अगदीच अशक्य राहिलेला नाही. आपण विविध उपाय योजून चिमण्यांसाठी पर्यायाने इतर पक्षांसाठी तो सुखावह करू शकतो
🔲🔲🔲
*🔺जागतिक चिमणी दिवस (वर्ल्ड स्पॅरो डे) केव्हा सुरू झाला, त्याची पाश्र्वभूमी काय होती?*
पर्यावरणाच्या क्षेत्रात काम करणाऱ्या अनेक शहरांमध्येही आहेत. नाशिकच्या नेचर फॉर एव्हर सोसायटीने फ्रान्समधील इको-सिस अॅक्शन फाउंडेशन या संस्थेशी संपर्क साधला होता. चिमणीसारख्या नेहमी दिसणाऱ्या अनेक पक्ष्यांची संख्या कमी होत आहे, याकडे संस्थतर्फे लक्ष वेधण्यात आले होते. त्यातून जागतिक चिमणी दिवस साजरा करण्याचा निर्णय ऑगस्ट २०१० मध्ये झाला. प्रत्यक्षात २० मार्च हा दिवस जागतिक चिमणी दिवस म्हणून साजरा केला जातो. या दिवसाच्या निमित्ताने पर्यावरण क्षेत्रातील संस्था-संघटना उपक्रम करतात.
🔲🔲🔲
*🔺चिमण्यांचे महत्त्व काय?*
भारतात चिमण्यांच्या वीस प्रजाती आढळतात. त्यातल्या पाच तर महाराष्ट्रात आहेत. सर्वत्र आढळणारा हा पक्षी असला तरी एकूणच चिमणीचे रूप-रंग यामुळे या पक्ष्याकडे कोणी आकर्षण म्हणून बघत नाही. मात्र चिमण्यांचे महत्त्व खूप आहे. विशेषत: शेतकऱ्यांसाठी तर ते खूप आहे. शेतकऱ्यांचा मित्र असाच हा पक्षी आहे. पिकांवरील आळ्या आणि कीटक खाण्याचे चिमणीचे काम अतिशय महत्त्वाचे आहे आणि त्यामुळेच शेतीसाठी हा महत्त्वपूर्ण पक्षी आहे. कीड नियंत्रित करण्याचे काम चिमण्या करतात.
🔲🔲🔲
*🔺शहरांमधून चिमण्या कमी किंवा गायब होण्याची कारणे काय?*
पूर्वी शहरा-शहरात वाडे होते. त्यामुळे वाडय़ात कोणत्याही वळचणीच्या जागी चिमण्या घरटे करत. वाडे जाऊन आता तेथे मोठय़ा इमारती उभ्या राहात आहेत. त्यामुळे चिमण्यांचा अधिवासच नष्ट होत आहे. जेथे सोसायटय़ा आहेत; पण थोडी माती शिल्लक आहे तेथे चिमण्या दिसतात. उर्वरित सर्व ठिकाणांहून मात्र चिमण्या गायब झाल्या आहेत. चिमणीला मुख्यत: तीन प्रकारचे स्नान आवश्यक ठरते. सूर्यप्रकाशातले स्नान, पाण्याचे स्नान आणि तिसरे मातीचे स्नान. शरीरावरील कीटक वगैरे हटवण्यासाठी चिमणी मातीचे स्नान करते. शहरीकरणामुळे मातीच शिल्लक नाही. परिणामी चिमण्या गायब झाल्याचे लक्षात येत आहे.
🔲🔲🔲
*🔺चिमण्यांनाही द्या जागा...*
▪फ्लॅट, घराच्या टेरेसवर, खिडकीत चिमण्यांसाठी दाणा-पाणी ठेवा. चिमण्यांना पाण्यात खेळायला प्रचंड आवडते.
▪घरात काही वस्तूंची (बूट, चप्पल इत्यादी) रिकामी खोकी पडलेली असतात. त्यांना चिमण्या आत जाईल, असे भोक पाडून, घराबाहेर खिडकीच्यावर उंच जागेवर टांगले तर तेथे चिमण्या घरटे करतील.
▪शीतपेयांच्या रिकाम्या बाटल्यांपासून त्यांना खाद्य भरवायचे फिडर बनवू शकतो.
▪नेमबाजी चा शौक मग तो छऱ्याच्या बंदुकीचा असो वा लगोरीचा तो पूर्ण करण्यासाठी निष्पाप पक्षांचा बळी अजिबात घेऊ नका आणि असे करणाऱ्यांच्या वर सक्त कारवाई करावी .... त्यांचे हि आयुष्य आहे त्यांना सुद्धा आनंदाने जगुदया ....
*▪थोडक्यात काय तर ...... हे बिचारे निरपराध मुके पक्षी स्वतः जगण्यासाठी धडपड करीत असतातच पण आपण सुद्धा त्यांना साथ दिली तर त्यांचे जगणे आनंदी आणि सुसह्य होईल....*
〰〰〰〰〰〰〰〰〰
🐦⛅🐦⛅🐦⛅🐦⛅🐦
